خرید سقز اصل

خرید عمده سقز به عنوان یک صمغ طبیعی، معامله ای است که اگر دانش و تجربه کافی را در زمینه تشخیص اصل بودن سقز نداشته باشید، قطعاً متضرر خواهید شد.

خرید سقز اصل برای بسیاری از تجار خارجی و بعضاً داخلی، همچنان یک دغدغه است.

امروزه در ایران، درخت تولید کننده سقز یعنی همان پسته کوهی، در لیست درختان حفاظت شده قرار دارد و این یعنی برداشت آن بر اساس الگوی خاصی و توسط گروه های خاصی باید انجام شود تا ضمن به حداقل رساندن آسیب به درختان بَنِه، از قاچاق سقز نیز جلوگیری شود.

همین موضوع به تنهایی می تواند سودجویان بازار صمغ ها را به این سمت هدایت کند که سقز های تقلبی را وارد بازار کنند.

بنابراین بی دلیل نیست که تشخیص سقز اصل چه به صورت خام و چه به صورت فرآوری محلی، نیازمند تجربه است.

توجه: در صورت نیاز به اطلاع از قیمت هر کیلو سقز و یا قیمت سقز سفید، با مدیر فروش بازرگانی فایدیم تماس بگیرید.

سقز چیست؟

سقز یکی از محصولات درخت بَنِه با نام علمی .Pistacia atlantica Desf است که از خانواده Anacardiaceae می باشد.

از درخت بنه یا پسته کوهی (وحشی)، 3 واریته در ایران قابل رویش است:

بنه کردستانی، کُلخنک یا سقز (Kurdica)

این واریته در جهان در کشورهای ایران، سوریه، آناتولی، شمال عراق و ارمنستان می روید.

این واریته در ایران در استان های کردستان، کرمانشاه، خوزستان، کرمان، فارس، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد و سیستان و بلوچستان می روید.

کسور یا بنه کابلی (Cabulica)

این واریته در جهان در کشورهای ایران، افغانستان، جنوب استرالیا و پاکستان می روید.

این واریته در ایران در استان های کهگیلویه و بویراحمد، کرمان (شاه کوه، کوه جبال بارز) و سیستان و بلوچستان (13 کیلومتری جنوب غرب نصرت آباد، کوه تفتان) می روید.

بنه چاتلانقوش (Mutica)

این واریته در جهان در ایران، ترکیه، آناتولی و قفقاز می روید.

این واریته در ایران در استان های گیلان، آذربایجان، همدان، کردستان، کرمانشاه، مرکزی، کرمان، فارس، لرستان، تهران، خراسان و سیستان و بلوچستان می روید.

سقز که در گویش کردی به آن (بِنشت) گفته می شود؛ صمغی است که هنگام خروج از تنه درخت، به رنگ سبز خیلی روشن، غلیظ و بسیار چسبنده است.

طبیعت سقز نسبتاً گرم و خشک است و خواص شیره سقز هنوز در ایران به لحاظ علمی برای عده زیادی مبهم است.

سقز جزء آن دسته از صمغ هایی (اولئورزین ها) قرار می گیرد که دارای خواص دارویی، خوراکی و صنعتی فراوان می باشد و در طب سنتی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.

به عنوان مثال از سقز به عنوان یک ملین قوی در درمان یبوست و درمان ناراحتی های گوارشی استفاده می گردد.

توجه: سقز ایرانی به دلیل درجه خلوص مواد متشکله (تربانتین و کلوفان) نسبت به محصولات مشابهی که در حال حاضر در بسیاری از کشورهای آسیا، اروپا و آمریکا به عمل می آید، برتری داشته و در ساخت مواد شیمیایی بنیانی، استفاده فراوان دارد.

سقز فرآوری شده

خرید و فروش سقز معمولاً به دو شکل انجام می شود:

•  خرید سقز خام (طبیعی)
• خرید سقز خوراکی (فرآوری شده)

سقز طبیعی همان شیره درخت است که از محل شکاف خارج می شود و حالت خمیری دارد.

سقز طبیعی را در آب می پزند و سپس آن را تصفیه می کنند که بومیان به این نوع سقز، فرآوری شده می گویند.

شناخت خواص سقز سفید در ایران هنوز جای کار دارد.

تشخیص سقز اصل

سقز اصل دارای طعم، بو و مزه خاصی است که تشخیص تجربی آن توسط افراد کارکشته باید انجام شود. این افراد معمولاً با چشیدن سقز می توانند به اصل بودن آن پی ببرند.

امّا برای بازارهای صادراتی و یا مصارف خاص داخلی نظیر داروسازی، آنالیز آزمایشگاهی بهترین گزینه است.

به عنوان مثال سقزی که از عراق وارد ایران می شود دارای مقادیری از پارافین است، در حالی که سقز اصل ایرانی فاقد پارافین می باشد و برای پی بردن به این موضوع بهترین گزینه آنالیز آزمایشگاهی است.

قیمت هر کیلو سقز

قیمت هر کیلو سقز را برداشت کننده مشخص می کند.

برداشت کنندگان سقز بر اساس تعداد نیرویی که دارند به مدت 30 تا 40 روز در مراتع اقدام به برداشت سقز می کنند که معمولاً یک برداشت کننده نمی تواند به صورت تناژ برداشت کند.

اصلی ترین پارامتری که در قیمت سقز کیلویی تأثیر دارد، اصل بودن آن است.

متأسفانه سقزهای بی کیفیت گاهاً از عراق وارد ایران می شوند و به جای سقز اصل ایرانی به فروش می رسند.

تفاوت سقز شیراز و کردستان

خرید سقز شیراز مناسب تر است یا کردستان؟

این سؤال یکی از سؤال های اساسی بسیاری از خریداران است.

در پاسخ باید عرض کنم که سقز از درخت بنه برداشت می شود و تفاوتی میان سقز شیراز و کردستان وجود ندارد.

تنها موضوعی که وجود دارد این است که حجم برداشت سقز در کردستان بسیار بیشتر از شیراز است.

امّا در صورت نیاز به یک مدرک قابل استناد، توصیه می کنم سقز شیراز و کردستان را در سطح آنالیزهای آزمایشگاهی مقایسه کنید.

چرا سقز کردستان؟

از میان سقزهای برداشت شده در ایران، سقز کردستان از اعتبار خاصی برخوردار است که بیشتر از شهرستان بانه برداشت می شود.

پیش بینی می شود در شهرستان بانه بالغ بر 10 تا 20 هزار اصله درخت بنه وجود داشته باشد که به طور متوسط از هر درخت 500 الی 1000 گرم سقز به دست می آید. البته در شرایط مناسب و سال های پر باران، این مقدار بیشتر هم خواهد شد.

در بانه درخت بنه اغلب به صورت توده های مخلوط با درختان بلوط در روستاهای:

•  کانی سور
•  سیاحومه
•  دارینه
•  باشوان
•  بنه ژاژ
•  همزلان
•  ویسک
•  رشکی
•  خجک
•  و ...

مشاهده می شود.

چرا سقز به دندان میچسبد؟

سقز خام هنگام برداشت این خاصیت را به صورت طبیعی دارد. امّا سقز پس از فرآوری خاصیت چسبندگی خود را تا حدی از دست می دهد.

کاربرد سقز در صنعت

%25 درصد از صمغ سقز حاوی روغن پر ارزش و صنعتی تربانتین (Turpentine) است که کاربردهای فراوانی در صنعت دارد.

در این بخش با تعدادی از کاربردهای سقز در صنایع مختلف آشنا خواهید شد:

•  صنایع چسب، لاک، رنگ، پلیمری، داروسازی، آدامس سازی
•  به عنوان امولسیون کننده
•  در تهیه روغن چاپ و روغن کابل
•  در تهیه پارکت و کفپوش
•  آهارهای کاغذ
•  به عنوان قارچ کش در جهت حفاظت چوب، کاغذ و پارچه
•  در تهیه اسانس و عطریات
•  به عنوان ضد عفونی کننده در درمان بیمارهای مختلف

در صنعت داروسازی از سقز پمادی درست می کنند که مالیدن آن بر بدن از گزش پشه جلوگیری می کند.

با توجه به اینکه سقز برای تقویت معده و نیز تقویت و سفت شدن لثه ها کاربرد دارد، از سقز به صورت آدامس و نیز در صنعت آدامس سازی نیز استفاده می شود.

متأسفانه به دلیل نبود صنایع تبدیلی و نبود دانش فنی مورد نیاز در زمینه فرآوری صحیح و استاندارد سقز، حجم بالایی از سقز تولید شده در ایران با قیمتی بسیار ناچیز به عنوان ماده اولیه بسیاری از صنایع ذکر شده، به کشورهای هدف صادر می شود.

سقز - باکتری هلیکوباکتر پیلوری

در یک آزمایش در سال 1393 در ایران، فعالیت عصاره و اجزای تشکیل دهنده سقز در مقابل باکتری هلیکوباکتر پیلوری بعد از جداسازی پلیمرهای نامحلول مورد بررسی قرار گرفت و تأثیر قابل توجهی بر روی درمان زخم معده و اثنی عشر مشاهده شد.

نتایج آزمایش به این صورت بود که 50% از گونه های مورد آزمایش در غلظت 125 میلی گرم بر میلی لیتر عصاره از بین رفتند و 90% از گونه ها در غلظت 500 میلی گرم بر میلی لیتر کشته شدند.

نتیجه این آزمایش به محققان نشان داد که صمغ بنه (سقز) دارای یک فعالیت ضد باکتریایی نسبتاً خوب در مقابل باکتری هلیکوباکتر پیلوری می باشد.

سقز - مسمومیت های غذایی و التهابات گوارشی

باکتری های:

•  استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus)
•  اشریشیا کلی (E. coli)
•  کلستریدیوم اسپوروژنز

به طور معمول می توانند موجب مسمومیت های غذایی و التهابات گوارشی در انسان شوند.

اسانس شیره بنه به عنوان ترکیب ضد میکروبی در مقابل اکثر میکروارگانیسم ها شناخته شده است.

بر اساس نتایج یک آزمایش در سال 1388 در ایران، اسانس الکلی شیره بنه بر روی باکتری های ذکر شده، نه تنها خاصیت بازدارندگی نشان داده اند، بلکه خاصیت ضد باکتریایی نیز دارند.

با مطالعه اثرات ارگانولپتیکی اسانس شیره بنه در غذا، از آن می توان به عنوان یک ماده محافظت کننده استفاده نمود.

سقز - بیماران دیابتی

در یک آزمایش در سال 2009، مشخص گردید که استفاده از عصاره صمغ بنه و میوه بنه در کنترل قند خون بیماران دیابتی، تأثیر مثبتی دارد.

کاربرد سقز در طب سنتی

در این بخش به دو مورد از کاربردهای سقز در طب سنتی اشاره می کنم.

طبق توصیه کارشناسان گیاهان دارویی و طب سنتی:

سقز را مثل آدامس در دهان بجوید و آب آن را فرو برید.

•  معده را تقویت می کند.
•  برای پاک سازی حلق از اخلاط لزج مفید است.

به اندازه یک فندق از سقز را بلع کنید.

•  بادبر است.
•  برای تقویت هاضمه و ازدیاد ترشح ادرار مفید است.

برداشت و بهره برداری سقز

سقز در فصل تابستان برداشت می شود؛ چرا که اگر بارندگی باشد، کاسه گلی که شیره بنه (سقز) در آن جمع می شود، از بین خواهد رفت.

ابتدا درختان مناسب با قطر حداقل 30 سانتی متر را انتخاب کرده و با تیشه زخم هایی به اندازه 5 سانتی متر و عمق 1 سانتی متر به حالت زیگزاگی و با فاصله 20 سانتی متر از یکدیگر، روی تنه درخت ایجاد می کنند.

دقت داشته باشید، تعداد زخم های ایجاد شده روی یک درخت نباید بیش تر از 25 زخمه باشد؛ چرا که در این صورت به مرور زمان به درخت صدمات زیادی وارد آمده و باعث خشک شدن تدریجی آن می شود.

همچنین زخم ها باید بر تنه اصلی درخت زده شوند نه بر شاخه ها فرعی.

پس از ایجاد زخم ها، با خاک رس کاسه های کوچک گِلی درست کرده که در زبان کردی به این کاسه ها کوجیره گفته می شود و در زیر زخم های ایجاد شده بر روی درخت نصب می کنند.

خاک رس به دلیل خاصیت چسبندگی فراوان، مناسب ترین خاک برای درست کردن کاسه های گلی است.

ورز دادن گِل برای تهیه کاسه نیز بسیار مهم است؛ چرا که اگر گل تهیه شده به خوبی ورز داده نشده باشد، کاسه درست شده پس از خشک شدن در مقابل آفتاب ترک خورده و از درخت جدا می شود.

بعد از نصب کاسه ها در زیر زخم ها، باید چند هفته صبر کرد تا شیره درختان به داخل کاسه ها تراوش کرده و کاسه ها پر از شیره شود.

بعد از پر شده کاسه ها از شیره که بسته به شرایط آب و هوایی منطقه ممکن است بین 3 الی 5 هفته طول بکشد، اقدام به جمع آوری کاسه ها می نمایند.

جمع آوری کاسه ها در صبح زود و از موقع طلوع آفتاب شروع می شود و تا هنگامی که هوا هنوز خنک است، ادامه می یابد. چون با گرم شدن هوا شیره سقز رقیق و چسبنده می شود و جمع آوری آن ضایعات زیادی به همراه خواهد داشت.

نکته: بهتر است بعد از جمع آوری، محل زخم ها با گِل پوشانده شود تا با این کار درخت از ابتلا به آفات در امان بوده و درمان زخم ها با سرعت بیشتری انجام شود.

دقت داشته باشید؛ بر روی زخمی که ایجاد شده تا چند سال بعد از آن که زخم کاملاً ترمیم شود، نباید زخم جدیدی ایجاد کرد.

پس از جمع آوری کاسه ها در حالی که شیره به دلیل خنکی هوا سفت شده است و حالتی مانند خمیر نان دارد، اقدام به جداسازی شیره از کاسه ها می نمایند.

برای این منظور ابتدا انگشت اشاره را با روغن محلی چرب کرده و آن را در شیره فرو برده و با یک حرکت سریع شیره را از داخل کاسه گِلی جدا می کنند.

اگرچه بهره برداری از درخت بنه می تواند اثرات سوء فیزیولوژیکی و ضعف درخت را در بر داشته باشد، امّا دقت در بهره برداری و به کارگیری روش های صحیح می تواند خسارت را به حداقل ممکن برساند.

طی نتایج به دست آمده در مطالعات جدید، تأثیرات ضد میکروبی و ضد عفونی کنندگی و تأثیر در درمان و پیشگیری برخی بیماری ها و اختلالات مختلف از جمله:

•  کاهش میزان لپتین (Leptin) و لیپوپروتئین (Lipoprotein) خون
•  درمان زخم معده و هلیکوباکتر پیلوری
•  تنظیم هورمون تیروئید و برخی آنزیم های بدن
•  تنظیم قند خون
•  خواص آنتی اکسیدانی
•  و ...

توسط ترکیبات موجود در صمغ، میوه و برگ بنه به اثبات رسیده است.

بنابراین با توجه به این نتایج و داشتن مواد مغذی از جمله ویتامین های گروه A، E، B و D می توان با بررسی های تکمیلی از میوه، برگ و بویژه صمغ بنه (سقز) در صنایع غذایی استفاده های گسترده تری در جهت تولید فرآورده های غذایی فراسودمند یا غذاداروها بهره جست.

امیدوارم محتوای این مقاله که به همت یکی از بومیان محترم کردستان و همچنین کارشناسان بازرگانی فایدیم نگارش شده است، برای شما مفید بوده باشد.

منبع: فایدیم